“Seks is vies” zegt Anniek (43 jaar). Ze is getrouwd en heeft kinderen. Haar man Jeffrey heeft er genoeg van. Als er niets verandert, is het wat hem betreft einde verhaal. “Seks hoort bij de relatie” zegt hij. Anniek vindt het bizar; ze begrijpt niet wat mensen überhaupt aan seks vinden en al helemaal niet dat je daar je relatie voor op het spel zou zetten. Zij is boos, ook haar grens is bereikt. Ze heeft zich voor haar gevoel ter beschikking gesteld aan hem, maar kan dat niet meer. Eigenlijk heeft ze nooit lol beleefd aan seks. En aandacht voor wat zij lekker zou vinden, was er niet. Als ze ‘het’ deden, moest het zo snel mogelijk klaar zijn. “Seks is het hebben van gemeenschap, dat is toch wat mannen willen?” zegt ze.

De bril waardoor we kijken
Hoe wij naar het leven, onze relaties, onszelf en dus ook naar seks kijken, wordt bepaald door de bril waar we doorheen kijken. Die bril wordt weer bepaald door onze achtergrond: de cultuur waarin we geboren zijn, de opvoeding en boodschappen die we kregen, of we man of vrouw zijn, welke ervaringen we opdeden. We vormen onze eigen beelden over hoe een relatie zou moeten zijn, welke rol we daarin hebben en welke verwachtingen we hebben ten aanzien van onszelf en onze partner.

Fijne seks krijgen we niet bij de geboorte als vaardigheid mee. Dat is een vaardigheid die we kunnen leren en zich ontwikkelt in het contact met onszelf en de (eventuele) partner(s). Dat vraagt aandacht voor jezelf, maar ook dichtbij jezelf kunnen blijven. Kunnen luisteren naar wat je voelt, überhaupt bewust zijn van wat je voelt.

Seks is voelen
Als je rationeel naar seks kijkt, vanuit je hoofd, dan kan je het zien als een rare primitieve bezigheid. Vanuit het verstand is niet in te voelen wat daar nou de meerwaarde van kan zijn. Seks vraagt dus om te kunnen voelen. Als in emoties te kunnen ervaren, maar ook lijfelijk kunnen voelen. In contact zijn met jezelf om te kunnen ontvangen en genieten van de lichamelijke sensaties en de emotionele verbinding die tijdens seks ervaren kan worden.

Jezelf openstellen
Dat vraagt oprechte interesse en nieuwsgierigheid naar jezelf en de ander. Het vraagt betrokkenheid bij jezelf en de ander en het vraagt lef om jezelf voor de ander open te stellen en te laten zien. Er wordt zelden expliciet gesproken over wat we verstaan onder seks, welke verlangens en behoeften we hebben. Frequentie is vaak onderwerp van gesprek, maar de inhoud; hoe en wat er precies tijdens het seksuele spel gedaan of verlangd wordt, komt zelden op tafel. Als je moeilijk in contact kan komen met je emoties en niet met elkaar in gesprek gaat over welke behoeften en verlangens er zijn, wordt het wel erg gissen om jezelf en de ander te plezieren.

Zij wilde niet, hij wilde wel
Seks als ‘must’ omdat het bij een relatie hoort of om de ander te plezieren, zonder daar zelf voldoening bij te ervaren, is een doodlopende weg waarmee je jezelf en uiteindelijk ook de relatie geweld aandoet.

Het was Anniek en Jeffrey niet gelukt om daarin dichter bij elkaar te komen. Zij wilde niet, hij wilde wel, dus zaten ze in een impasse. Wat seks inhoudt en hoe hier een bevredigende vorm in te vinden, bleef onbesproken. Op korte termijn lijkt toegeven of genoegen nemen met wat er is een oplossing om de sfeer goed te houden. Uiteindelijk gaan hierdoor beiden over hun grenzen. Doen ze primair zichzelf tekort, maar heeft dat ook zijn weerslag op de relatie, ontstaan er spanningen.

Het contact herstellen
Herstel van vertrouwen en de verbinding is voor Anniek en Jeffrey de eerste stap om de ontstane schade te repareren. Hetgeen nodig is om te kunnen onderzoeken in hoeverre er ruimte komt om fijne seks samen te gaan leren. Dit vraagt van hun allebei om in contact te komen met zichzelf én de ander, zonder zichzelf daarbij tekort te doen. Door elkaars bril te kunnen kijken en de horizon van hun eigen bril te verbreden. Met als doel te onderzoeken hoe zich (weer) emotioneel te verbinden, waar lichamelijk voelen een plezierig onderdeel van kan zijn, voor allebei.

Vragen of problemen op seksueel gebied?
Ongeveer 30% van de mensen ervaart ooit in zijn of haar leven seksuele problemen. Dat kan jezelf en je relatie behoorlijk in de weg staan. Vaak hopen mensen dat het vanzelf over gaat en soms is dat zo, maar regelmatig ook niet. Daardoor wachten mensen vaak lang met hulp zoeken voor hun seksuele probleem. Dat is jammer, omdat het oplossen ervan dan veelal langer duurt. Heb jij vragen of problemen op seksueel gebied, neem contact op met onze praktijk, zie www.praktijkrespons.nl.

De namen in dit blog zijn gefingeerd.

Een goed zelfgevoel; wat is dat eigenlijk? Een goed zelfgevoel is oké zijn met jezelf, weten wat je waard bent, dichtbij jezelf kunnen blijven en positief zijn over jezelf als mens en de dingen die je doet.

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand
Hoe anderen op je reageren leert je iets over jezelf: waar je goed in bent, waar je anders in bent dan anderen, waar je juist overeenkomsten in hebt, wat je kwaliteiten zijn. Je hebt dus anderen nodig om zicht te krijgen op jezelf. Wanneer je afhankelijk wordt van die reactie van anderen, om een goed zelfgevoel te behouden, wordt het ingewikkelder. Dan bepaalt de ander hoe jij je over jezelf voelt. Dan kun je alleen maar blij zijn met jezelf als anderen jou positief bevestigen en je kunt in zak en as geraken als die bevestiging niet (regelmatig genoeg) wordt gegeven. Zoals de stiefmoeder, uit het sprookje Sneeuwwitje de spiegel nodig had om te weten of ze nog wel de mooiste was.

Je relatie(s), je spiegel(s)
Een goed zelfgevoel behouden in relatie tot de belangrijke ander – je partner of andere voor jou belangrijke mensen – is niet makkelijk. Juist zijn/haar mening doet ertoe voor jou. Dat wat die belangrijke ander wel of niet zegt of doet en de manier waarop, kan van invloed zijn op jouw zelfgevoel, in positieve en negatieve zin.

In een relatie is de partner jouw spiegel. Uiteraard leuk als je partner zegt dat je de mooiste van het land bent, maar de vraag is of jij dat ook tegen jezelf kan zeggen. En natuurlijk gaat het niet zozeer over uiterlijke schoonheid, maar vind jij jezelf mooi als mens, de moeite waard, doe jij ertoe? Je niet gezien of gehoord voelen kan feitelijk zo zijn, doordat er geen echt contact is, er niet geluisterd wordt. Het kan echter ook een interpretatie zijn omdat de angst niet gezien of gehoord te worden, wordt getriggerd. Worden de moeilijke thema’s of discussiepunten vermeden, omdat dit ongemakkelijk maakt, dan is het blijkbaar lastig om een goed zelfgevoel te houden als er geen overeenstemming is. Dan is de ruimte om het oneens te zijn met elkaar beperkt.

Het tegenovergestelde kan ook spelen; er vindt steeds strijd plaats om een goed zelfgevoel te kunnen behouden. Juist omdat het accepteren van de mening van de ander het positieve zelfgevoel vermindert.

Kun je in verbinding staan met jezelf?
Een goed zelfgevoel krijg je niet door het vergaren van complimenten van anderen. Natuurlijk helpen die mee, maar alleen als je ze ook kan ontvangen en dus positief over jezelf denkt. Wanneer je zelfgevoel eigenlijk negatief is, zal je de complimenten wegwuiven of heb je een continue stroom aan positieve bevestiging nodig om de leegte te vullen. Complimenten vallen, bij het ontbreken van een positief zelfgevoel, als water in een vergiet. Bij een goed zelfgevoel is er geen sprake van een vergiet, maar is er een solide ton. Waarin je het waterpeil van positieve gevoelens ten aanzien van jezelf hooghoudt. Door je bewust te zijn van je gevoelens, door stil te staan bij de mooie momenten van de dag en jezelf te complimenteren met de dingen die je hebt gedaan of bereikt. Dat kunnen kleine dingen zijn. Juist die kleine dingen samen vormen de basis van een goed zelfgevoel. Dat vraagt dus aandacht voor jezelf en in verbinding kunnen staan met jezelf.

Een goed seksgevoel
In seksualiteit speelt gevoel de hoofdrol. In contact kunnen zijn met je gevoel en het hebben van een positief zelfgevoel zijn hierin van belang. In contact kunnen blijven met jezelf én met die belangrijke ander is soms een ware uitdaging. Juist in onze seksualiteit zijn we kwetsbaar. Een goed zelfgevoel helpt om die kwetsbaarheid te kunnen en durven tonen. Je vertrouwt op wie jij bent en dat dit goed is. Je kan stevig staan op je eigen voeten en je bent voor je zelfgevoel niet afhankelijk van die ander. Zodat je jezelf én elkaar letterlijk en figuurlijk naakt kan en mag zien.

Wat is seks? Het antwoord hierop lijkt simpel, maar is het dat ook? En wat bedoelen we dan precies met seks? Voor seks worden veel verschillende woorden gebruikt. We hebben daar allemaal onze eigen beelden bij, maar vrijwel iedereen denkt bij het woord seks aan geslachtsgemeenschap; coïtus oftewel de ‘daad’, ‘het’ doen, neuken. In een vrijpartij wordt de geslachtsgemeenschap veelal gezien als het hoofdgerecht. Dat wat daarvoor gebeurt, het woord ‘voorspel’ zegt het al, is het voorgerecht, de opwarmer om aan het hoofdgerecht te kunnen beginnen. De verwachtingen zijn hoog gespannen.

Voor de eerste keer ‘het’ doen is een mijlpaal en ontmaagding een heikel thema in menige religie. Je hebt pas seks gehad als je ‘het’ hebt gedaan. Want dat is het summum van elke vrijpartij, toch? Hoe komt het dan dat menig vrouw na de eerste keer ‘het’ gedaan te hebben verzucht: “is dit het nou?”

Het hoofdgerecht of kers op de taart?
Eigenlijk is het algemene beeld van seks zeer beperkt en vooral vanuit de mannelijke invalshoek. Voor veel mannen is geslachtsgemeenschap inderdaad het summum van de vrijpartij, maar hoe is dat voor de vrouw?

In de vagina zitten weinig zenuwen. Daar is over nagedacht, immers de vagina speelt een belangrijke rol in de bevalling van een kind en dat zou er zeker niet beter op worden als er zoveel zenuwen in zouden zitten als bijvoorbeeld in de clitoris of de eikel. Echter, ook in homoseksuele contacten is er niet altijd sprake van (anale) gemeenschap. Maar is dat dan geen seks?

Door seks te reduceren tot het hebben van geslachtsgemeenschap doen we de seks tekort, maar ook onszelf. In heterorelaties geeft dit soms verwarring, met name bij de vrouwen, wanneer ze denken dat ze de geslachtsgemeenschap heerlijk moeten vinden en achteraf eigenlijk teleurgesteld zijn. Veel vrouwen ontlenen veel meer plezier aan het zogenaamde ‘voorspel’ en vragen zich af of zij wel normaal zijn als ze gemeenschap wel leuk, maar niet het summum vinden.

Seksrecept en welke ingrediënten?
Wanneer we het recept van seks zien als opbouw van een voorgerecht/voorspel (beetje friemelen, strelen en zoenen) en een hoofdgerecht (geslachtsgemeenschap), hebben we een eenvoudige, standaard maaltijd. Niets mis mee als beide partijen daar tevreden over zijn. Echter, wanneer we seks kunnen zien als genieten, mogen genieten van je eigen lijf, van elkaars lijf en elkaar laten genieten, klinkt het al een stuk interessanter en aantrekkelijker. Om te kunnen genieten is er oprechte interesse nodig. Interesse in jezelf; wat vind jij lekker en waar raak je opgewonden van? En interesse in elkaar; wat vindt je partner lekker en waar raakt hij of zij opgewonden van? Dat vraagt aandacht voor jezelf en elkaar, communicatie verbaal en non-verbaal, kennis van je eigen lichaam en je daar ook prettig in voelen, jezelf te durven laten zien.

Hoofdgerecht of voorgerecht?
Voor vrouwen geldt dat maar een deel van de clitoris buiten het lichaam zichtbaar is. Dit is slechts het puntje, want de clitoris loopt door onder de oppervlakte van de vulva en rond de ingang van de vagina. Dieper in de vagina zitten niet zoveel zenuwen, dus geeft gemeenschap daar niet de sensaties die zij ervaart bij aanraking van de clitoris en vulva. Voor haar kan het voorgerecht dus eigenlijk wel het hoofdgerecht zijn. Het kunnen hebben van gemeenschap speelt voor vrouwen vaak wel een belangrijke rol in de verbinding en intimiteit; dichter dan dat kan je immers, fysiek gezien, niet bij elkaar komen. De cadans van het stoten is als opzwepende muziek, waarbij het bewegen van de heupen de opwinding vergroot. Voor mannen geldt dat zij gemiddeld binnen vijf minuten tot een orgasme komen vanaf het moment van penetratie. Als we seks reduceren tot gemeenschap is het feest, de maaltijd, dus snel voorbij.

Van hoofdgerecht tot smakelijk ingrediënt
Om tot lekkere seks te komen waar beide partijen van kunnen genieten, is samenwerking nodig. Naar elkaar kijken, luisteren en durven zeggen wat je lekker vindt, nodig hebt, om je opwinding te vergroten. Waarbij, wat voor de een het voorgerecht is, voor de ander het hoofdgerecht kan zijn. Er dus eigenlijk geen sprake is van een voor- of hoofdgerecht, maar het genieten van je eigen en elkaars lijf, een heerlijke maaltijd is, waarvan geslachtsgemeenschap een van de smakelijke ingrediënten kan zijn.